شیرین ادب

                                                                                 مقدمه

تربیت به معنای آموزش وتعلیم می­باشد .تربیت در سنین نوجوانی بسیار مهم است و آینده نوجوانان رارقم می­زند که البته ریشه در دوران کودکی،محیط وخانواده­ای است که درآن زندگی می­کند.تربیت صحیح یک نوجوان از آن دسته وظایفی است که یک در میلیون احتمال انجام موفقیت آمیز آن وجود دارد!این مشکلات دغدغه ای برای والدین تمامی نوجوانان است.مسؤلیت ساختن واستحکام بخشی اعتماد به نفس در فرزندان،برای ورود به جهان امروز بسیار خطیر ورعب آور است وبسیاری ازوالدین مأموریت خود رابه دور از هر گونه نظر کارشناسی وتجربه سودمند متخصصان اجرا می­کنند.

علاوه براین ها؛مهم است که نوجوانان­پدر­ومادری لازم دارندکه دراعتماد به نفس وحفظ عزت نفس،الگویی مناسب­والهام­بخش برای آنان باشند.پس یکی از اهداف اصلی موجبات پایه ریزی وارتقای­اعتماد به نفس والدین است.واقعیت این است که بسیاری از والدین از بودن درکنارنوجوانشان وتربیت­کردن وپرورش دادن­لذت وافر میبرند.نفس زندگی­بایک نوجوان وهیجانات وتجربه های تلخ وشیرین­فرایندتربیت انسان درحال گذار،فی­نفسه بسیاری­ازمادران وپدران را به خودجلب میکنند.

والدین­نقش­­بسزایی­در تقویت اعتماد به نفس نوجوانان دارندولی بایدبپذیرندکه فاکتورهای تأثیرگذاردیگری نیز وجوددارند.دردنیایی که درآن زندگی می­کنیم،والدین به سختی می­تواننداحساس وتفکرخوب­ومثبتی از خود داشته باشند،همانندبسیاری­ازانسان­های­دیگر.فشار­های­بی­حدوشمارحاصل­ازروندجهانی­سازی،هرروزافرادبیشتری­رابه­زانودرمی­آوردواهداف­کلان­وایده­های­همیشه­متغیروپیش­رونده­شغلی،بسیاری­رامغلوب ومقهورخویش ساخته­اند.

به علاوه بسیاری ازافرادممکن است­میراث­دارمشکلات­دیگری هم باشند.شاید نوجوان­ازلحاظ­ ژنتیکی­آمادگی­واستعدادمشکلات­دوره­بلوغ­راداشته­باشدوبدین­ترتیب،احتمال­موفقیت­وکامیابی­اودراین­سنین­کاهش­یابد؛ودمدمی­مزاج­یاخجالتی­بودن،کج­خلقی،ویامعلولیت­ های­ذهنی وجسمی­کار نوجوان­رابرای­پذیرفته­شدن­درجامعه­بسیار­سخت­کند.

نوجوانانی­که­ازاقلیت­های­نژادی­مهاجر­یاطبقات­محروم­جامعه­هستند،اغلب­برای­نداشتن­عزت­نفس­وحس­احترام­به­خوددلایل­کافی­دارند.آن­هاهم­چنین­شانس­کمتری­برای­کسب­مهارت­هایی­که­به­ساختن­اعتمادبه­نفس­درافرادکمک­می­کند،دارند.والدین­دارای­اعتمادبه­نفس­انسان­های­کامل­وفوق­العاده­ای­نیستند.آن­هامی­دانندمرتکب­اشتباهات­وخطاهای­بسیاری­می­شوند،اما­علی­رغم­این­نقایص­وناکامی­ها،هم­چنان­پشتکارخودراحفظ­­­می­کنند.آن­هابرای­مدت­زیاد­ی­شکست­خورده­باقی­نمی­مانند.وقتی­تصمیم­می­گیرندکه­به­هدف­ازپیش­تعیین­شده­ی­خودبرسند،مشکلات­راباآغوش­بازپذیرامی­شوندوازرویارویی­باآن­هالذت­می­برند.

_{اعتمادبه­نفس}

اعتمادبه­نفس­یعنی­اینکه­فرداحساسات،عقایدوافکارخود­راباورداشته­باشدوبتواندبدون­نگرانی­ازعدم­موفقیت­یاتحقیروسرزنش­دیگران،آن هارابیان­کند،یابه­مرحله­اجرادرآورد.(احمدی،شرفی،کرمی،6:1390)

عزت­نفس­درمتون­دینی

عزت­نفس،ازمفاهیمی­است­که­درمتون­دینی­موردتوجه­زیادی­واقع­شده­است­ویکی­ازارکان­بنیادین­اخلاق­وآداب­انسان­اسلامی­شمرده­می­شود.درطول­صدسال­گذشته­­نیز­بسیاری­ازروانشناسان­مانند­آدلر،الپورت،راجرز،سالیوان،هورنی،جیمز،مزلو،مورفی­ورانک،این­نظریه راپذیرفته­اندکه­انسان­دارای­نیازبه­عزت­نفس­است.درابتدای­کودکی­امنیت­وآرامش­کودکان­درگرو­توجه­ومراقبت­والدین­است­،والدین نیازهای­کودکان­خود­رابرآورده­­ساخته­واضطراب­هایشان­رابه­حداقل­می­رسانند.به­تدریج­که­کودکان­رشد­می­کنند،درآنان­این­سؤال­مطرح­می­شودکه­آیادختران­وپسران­خوبی­هستند­یاخیر،می­خواهندپیامدهای­خوب­دریافت­کنندوازپیامدهای­بددرامان­باشند.روانشناسان­معتقدندکه کودکان­ونوجوانان­برای­اجتناب­ازاحساسات­وحشت­آور،بایدباورداشته­باشندکه­خوب­اند؛مثلاًباارزش­هستند،تابتواننداضطراب­هایشان­رابه حداقل­برسان(مرویان­حسینی،76:1383-75)

ارتباط­متقابل­بین­عزت­نفس­وتصور­فرد­از­توانایی­خود،مورد­تأیید­قرارگرفت.بدین­معنی­که­اگر­میزان­عزت­نفس­کاهش­یابد،احساس­ضعف وتوانایی­در­فردبه­وجودمی­آید­وبالعکس­باافزایش­میزان­عزت­نفس­احساس­توانمندی­وارزشمندی­درفرد­احیامی­می­شودوتغییرات­مثبتی­چون افزایش­پیشرفت­تحصیلی،افزایش­تلاش­برای­کسب­موفقیت­،داشتن­اعتماد­به­نفس،بلند­همت­بودن،تمایل­به­داشتن­سلامت­بیش­تر­،برقراری روابط­سازنده­بادیگران­وپیش­بینی­مثبت­نسبت­به­موفقیت­های­بعدی،دراوپدیدار­می­شود.بنابراین،عزت­نفس­طرزپنداروتصورنسبتاًپایداری است­که­هرکس­ازشخصیت­فرذی­واجتماعی­خودداردومیزان­بارارزشی­که­برای­خوداحساس­می­کند.(همان:76-75)

قرآن­درتحلیل­روانی­قوم­بنی­اسراییل­که­ستم­فرعونی­راپذیرفتند،می­فرماید:"فَاستَخَفَّ­قَومَهُ­ فاَطاعوهُ اِنَّهُم­کانواقَوماًفاسقین"فرعون­مردمان­ خودراتحقیروخوارنمود،پس­ایشان­هم­اورااطاعت­کردند.ایشان­مردمی­بدکرداربودند؛یعنی­ظلم­پذیری­وتن­به­حکومت­باطل­دادن­وبه­دنبال­آن به­فسق­وبدکرداری­پرداختن­،همه­ازبازتاب­هازپیامدهای­عدم­عزت­نفس­(خواری­وتحقیرشدن)است.اَنبیاءوهمه­مصلحان­بزرگ_­تاریخ ،همواره­­بااعتمادبرقدرت­مردمی­­به­استقبال­ومبارزه­باجریان­های­باطل­رفته­اندوازعنصرعزت­نفس­وتزریق­احساس­بزرگواری­وتربیت­انسان های­بزرگواربه­دستاوردهای­عظیم­دست­یافته­اند.بنابراین،درمکتب­تربیتی­اسلام،مسأله­عزت­نفس­،یکی­ازعناصربنیادین­است­وراه­حل­ پایدارونزدیک­بسیاری­ازآلودگی­های­اخلاقی­،توسعه­وتأکیدبرعزت­نفس­درمخاطبان­می­باشد.پیامبراکرم(ص)فلسفه­بعثت­خویش راتکمیل­­ وتوسعه­کرامت­وبزرگواری­اخلاق­می­داند.امام­علی­(ع)به­فرزندش­حسن­بن­علی(ع)توصیه­می­کند:"اَکرِم­نَفسَکَ­عَن­کُلِّ‑دَنیّه­وَاِن­ساقَتَکَ­اِلیَ­الرَّغایِبِ­،فَاِنَّکَ­لن­­تعتاضَ­بماتبذُلُ­من­نَفسِکَ­عَوَضاًولاتکن­عبدَغیرَکَوقدجَعَلَکَ­اللهُ­حُراً"ونفست­راازهرگونه­زبونی­­وپستی­نگه­دار،هرچندتورابه­نعمت­های­بی­شماررساند.زیراهرگزبرابرآن­چه­­هزنفس­خویش­صرف­می­کنی­،عوض­نخواهی­یافت،وبنده دیگری­مباش­(به طمع­مال­وجاه­برای­کسی­سرفرودنیاور)که­خداتوراآزادگردانیده­است.پیشوایان­ورهبران­دین­اسلام­تلاش­نموده­اند­باایجادعزت­وشرافت­دینی درپیروان­خویش­­وآشناکردن­هرکس­باارزش­ذاتی­انسانی­خود،درایشان­روح­عزت­نفس­واحساس­مقبولیت­وارزش­­درنزد­خدای­متعال­ رابرانگیزانندودرعوض­آنان­رابه­سوی­هدف­های­عالی­سوق­داده­وبرمشکلات­دوره­ی­زندگی­خویش­غلبه­دهند.(همان:78)

انسان­های­شریف­ودارای­عزت­نفس­که­خودشان­رادست­کم­­به­حساب­نمی­آورندودارای­روح­بلند­الهی­هستند­به­خویشتن خویش احترام می­گذارندوهیچ­گاه­حاضرنیستندذلت­وخواری­راتحمل­نمایندوبه­خاطرکوچک­ترین­مشکلات­زندگی­روزمره،شرف­وعظمت­انسانی خودرازیرسوال­ببرند.این­انسان­درصورت­ناکامی­وشکست­درمشکلات­زندگی­به­روح­بلندش­ونیزتوکل­وتکیه­اش­به­خداوند­بامشکلات­ فراوان­دست­وپنجه­نرم­می­کنندتابتوانندبه­ساحل­موفقیت­وپیروزی­برسند.(دهستانی،184:1388-183)

تغییردرکارآمدی­تصوری­شخص­می­تواندباعث­تغییردرعزت­نفس­شود.درافرادی­که­به­آن­هااجازه­­صحبت­بیش­تر(ولذاتأثیرگذار)برگروه­داده­می­شد،عزت­نفس­اغزایش­یافت.فدردریافت­که­موفقیت­غیرمنتظره­دریک­تکلیف­به­ظاهرناممکن­،باعث­بالارفتن­عزت­نفس­­دردانش­ آموزانی­می­شودکه­عزت­نفس­پایینی­­­دارند.پس­افزایش­کارآمدی­شخصی­می­تواندمنجربه­اغزایش­عزت­نفس­شود.علاوه­براین،شواهدی دردست­است­حاکی­ازاین­­که­افزایش­عزت­نفس­می­تواندمنجربه­کارکردمؤثرشود.(ساپینگتون،179:1388)

درواقع­به­طورکلی­سه­نوع­اعتمادبه­نفس­وجوددارندکه­بایدهرسه­رادرخودایجادکنیم:1-اعتمادبه­نفس­رفتاری2-اعتمادبه­نفس­احساسی­3-اعتمادبه­نفس­معنوی­.برای­آنکه­همان­فردقوی­وکاملی­بشویم­که­استحقاقش­راداریم،بایدهرسه­نوع­اعتمادبه­نفس­راداشته­باشیم.(دی­آنجلس،68:1390-67)

عزت­نفس­رفتاری­­یعنی­اعتماد­به­توانایی­برای­اقدام­وبه­انجام­رساندن­کارهادرزندگی­.دومین­نوع­اعتمادبه­نفس،اعتمادبه­نفس­احساسی­یعنی­ اعتقادفردبه­توانایی­اش­برای­تسلط­یافتن­بردنیای­خودش­.برخی­ازمااعتمادبه­نفس­رفتاری­­بالایی­داریم­وازاین­روبهموفقیت­هایی­هم­دست­یافته ایم.اماچون­اعتمادبه­نفس­احساسی­پایینی­داریم­درزندگی­شخصی­مان­احساس­خوشبختی­نمی­کنیم­.ازسوی­دیگربرخی­ازماهم­اعتمادبه نفس احساسی­بالایی­داریم­امانمی­توانیم­درکاری­حتی­چندروزدوام­بیاوریم­.سومین­نوع­اعتمادبه­نفس­،اعتمادبه­نفس­معنوی­یعنی­اعتمادفردبه جهان هستی­.بدون­اعتمادبه­نفس­معنوی­واقعاًدشواراست­که­دونوع­اعتمادبه­نفس­رفتاری­­واحساسی­رادرخودایجادکنیم.(همان،69-68)

به­گفته­ی­اس.ایستاین"افرادبرخوردارازعزت­نفس­بالادردرون­خودیک­والدمهربان­حمل­می­کنندکه­به­موفقیت­آن­هاافتخارکرده­ونسبت به شکست های­اوصبوروشکیباست.....برعکس،کسی­که­عزت­نفس­پایینی­دارد،دردرون­خودبک­والدناراضی­حمل­می­کنندکه دربرابرشکست هایشان بسیار­خرده­گیرعمل­کرده­ودرهنگام­موفقیت­صرفاًیک­لذت­کوتاه­مدت­­وگذراارایه­می­دهد."

عزت­نفس­وغرور­:به­نظرراجرز­وسایرنظریه­پردازان­خودشکوفایی،عزت­نفس­بالاجنبه­مهمی­ازخودپنداره­است­وباسازگاری­فردارتباط دارد.به­گفته­آن­ها،افرادبرخوردارازکارکردآرمانی­خودرا باتمامی نقاط قوت وضعف می­­پذیرند .امااین­دیدگاه­ممکن است­عده­ای­رادچاردردسرسازد.ضرب­المثل"فواره­چون­بالارودسرنگون­شود"حاکی­ازآن­است­که­عزت­نفس­مفرط­می­تواندچیزنابخردانه­باشد.برخی­مذاهب­وادیان­غرورراگناه­شمرده­اند.(ساپینگتون،176:1388 -175)

تکبر­که­درروانشناسی­ازآن­باعنوان"اعتمادبه­نفس­کاذب"نام­برده­می­شود،اگرچه­درکوتاه­مدت­ممکن­است­باعث­افزایش­کاارایی­وفعالیت­­شخص­گردد،دردرازمدت­به­سرخوردگی،ناکامی­وافسردگی­اومنجرمی­شود.چراکه­شخص­ازخودش­انتظارات­وتوقعات­نامعقولی­داردکه­قادربه­برآوردن­آن­هانیست­وشکست­های­پی­در­پی،درنهایت­به­تضعیف­روحیه­وسرخوردگی­اومی­انجامد.(احمدی،شرفی،کرمی،36:1390).

کمبوداعتمادبه­نفس،علاوه­برمشکلاتی­که­درروابط­اجتماعی­مافراهم­می­آورد،به­بسیاری­ازآسیب­های­شخصی،روانی­وعصبی،ازجمله:اظطراب،افسردگی­و.....نیزدامن­می­زند.(همان:7)

اعتماد به­نفس،به،نوعی­شبیه­بسته­آموزشی­است.قاعدتاانتظارداریم­دراین­بسته،مقدارقابل­قبولی­ازهشت­عنصرکلیدی­بیابیم.برخی­ازاین­عناصرووسایل،ملزوماتشخصی­ای­هستندکه­اعتمادبه­نفس­درونی­ماراتغذیه­می­کنندوباقی­همان­مهارت­های­اجتماعی­اندکه­ماراقادرمی­سازندتاجهان­بیرون­ازخودمان­رابااطمینان­وقاطعیت­مدیریت­کنیم.اگرآن­قدرخوش­شانس­باشیم­که­هرهشت­عنصررادرحدقابل­قبول­داشته­باشیم،به­نظرمی­رسدکه­برگ­برنده­ای­دراختیارخواهیم­داشت،برگ­برنده­ای­که­به­ماامکان­می­دهدتاعنوان­شخصی­دارای­اعتمادبه­نفس­رایدک­بکشیم:البته­درعین­اینکه­احساس­درونی­ورفتاربیرونی­مامؤیداین­لقب­باشد.(لیندنفیلد،15:1387)

هشت­عنصرکلیدی­­برای­اعتمادبه­نفس­بالادرنوجوانان:

اعتمادبه­نفس­درونی:1-عشق­به­خود(تربیت­خودواتخاذ­شیوه­ی­درست­زندگی)2-خودآگاهی(واکنش­برپایه­ی­احساسات­اندیشه­هاورفتار)3-اهداف مشخص(داشتن­حس­قوی­هدفمندی)4-تفکرمثبت(انتظاروجست­وجوبرای­تجاربونتایج­مثبت­وسازنده)اعتماد­به­نفس­بیرونی:1-مهارت­های­ارتباطی(برقراری­ارتباطی­­­سازنده­بامردم­.)2-خوداظهاری­(اینکه­چطوراعتمادبه­نفس­خودرابه­نمایش بگذارید.)3-شجاعت­مندی­(بیان­­صریح­ومستقیم­نیاز­هاوتأکید­برحق.)4-کنترل­هیجانات(به­دست­آوردن­توانایی­غلبه­برهیجانات­درمواقع­لازم)(همان:16)

بانوجوانان­دارای­­اعتمادبه­نفس­آشناشوید!

1-مملوازعشق­به­خودهستندبه­طوری­که:تغذیه­سالم­ومتعادل­دارند،ازموادمغذی­استفاده­می­کنندووعده­های­غذایی­وروزانه­خودراازدست نمی­دهند.به­غذاهای­بی­ارزش­،معروف­به"­هله­هوله"علاقه­ای­ندارندونوشیدنی­های­مضر(الکل­و....)رابه­راحتی­ردمی­کنند.باقاطعیت­به دعوت­های­محافل­مخرب­­وناسالم­وپرسه­زنی­های­شبانه­­نه­می­گویند.ازسویی­همه­رادرموفقیت­های­­پیشرفت­های­خودسهیم می­دانندوازسوی دیگرهرگزخودراتحقیرنمی­کنندوارزش­ومنزلت­خودراپایین­نمی­آورند.

2-ازخودآگاهی­بالایی­برخوردارند:ازآن­جاکه­تصوری­شفاف­وقاطع­ازدرست­ونادرست­دارند،هرگزآنان­رادرمواجهه­بایک­تصمیم­سخت یایک­بحران­آشفته­وپریشان­نخواهید­دید.به­اهداف­خویش­دست­می­یابند،چراکه­نقاط­ضعف­وقدرت­خویش­رابه­خوبی­می­شناسند،بنابراین ازنقاط­ضعف­خود­تاحدامکان­دورمی­شوند­وازنقاط­قوت­خودنهایت­بهره­رامی­برند.(همان:17-16)

3-ازآن­جاکه­اهدافی­مشخص­دارندخواهیددیدکه:هرروزصبح­باانگیزه­ای­مشخص­ازخواب­بیدارمی­شوند،چون­یک­هدف­معین­وروشن­ رادنبال­می­کنند.کاملاَهدفمند­فعالیت­می­کنند،به­طوری­که­هرگزآن­هارادرحال­تردیدودودلی­دراتخاذ­تصمیم­هانخواهیدیافت.

4-به­عنوان­افرادی­که­مثبت­فکرمی­کنند:درباره­آن­چه­می­خواهنددرآینده­انجام­دهند،خوش­بینانه­سخن­می­گویند.دراطرافیان­خودبهترین خصوصیت­هاراردیابی­می­کنندوبه­جنبه­های­مثبت­شخصیتی­دیگران­اهمیت­می­دهند.

5-ازسطح­مهارت­اجتماعی­بالایی­برخوردارند،به­طوریکه:پیش­ازآن­که­اظهارنظر­کنند،بادقت­وحوصله­گوش­می­دهند.نظرات­خودراباروشی­جذاب­ارایه­می­دهند،ضمن­آنکه­شمرده­­سخن­می­گویندوعبادی­آداب­هستند.

شایستگی­های­اصلی­وایجاداعتمادبه­نفس­دردوره­ی­راهنمایی

1-خودآگاهی­وخودانتقادی­2-برقراری­تعادل­وسازگاری­بین­احساسات­متضادخود.(استیون،الیاس،توبیاس،برایان،فریدلندر)(76:1387)

زمینه­های­اعتمادبه­نفس­وپیشرفت­درنوجوان(دوران­دبیرستان):1-حفظ­روابط­مثبت­باهمسالان،بزرگسالان،اولیای­اموروحتی­والدین2-رژیم­غذایی­مناسب­تغذیه،سطح­انرژی،خواب،مراقبت­ازپوست،مراقبت­از­دندان­ها،بهداشت­فردی،فعالیت­جسمی،ورزش­ورقص،3-مطلع،مسؤل،غیرپرخاشگر­وشهروندودلسوزبودن،شرکت­درخدمات­همگانی­یاطرح­های­مربوط­به­محیط­زیست،درک­عناصردولتی­وشرکت­درآن­ها4-کنارآمدن­باعشق­وفقدان(دربین­همسالان­وخانواده)5-کارکردن­به­کمک­هوش­هیجانی­درمحیط­کار6-به­دست­آوردن­پول­وپس­انداز­کردن7-طرح­ریزی­یک­شغل­وآماده­شدن­برای­به­عهده­گرفتن­نقش­یک­بزرگسال8-رشد­اهداف­شخصی،علایق،تفریحات­وسرگرمی،باشگاه­ها­وبرنامه­های­آموزشی­آینده9-انجام­دادن­مسؤلیت­ها10-یافتن­راه­های­ابرازعقیده،خلاقیت­ونوآوری11-مواجه­شدن­باحالات­معنوی­وپرورش­آن­ها.(همان17:18)

راه­های­کسب­اعتمادبه­نفس­درنوجوانان­درتوصیه­به­والدین­ونوجوانان

قانون­اول:پیش­ازامرونهی­کردن­باعمل­آموزش­دهید:شاید­آموزش­عملی­بهترین­ابزاربرای­پدریامادربرای­تعامل­بانوجوانان­باشد.به­نظرمی­رسدآموزش­ازراه­عمل­،تأثیرخودراحتی­سال­هاپس­ازاستقلال­نوجوانان­ازخانواده­نیز­حفظ­می­کند.(لیندنفیلد،23:1387-21)

قانون­دوم­:اطمینان­حاصل­کنیدکه­سیاست­شماواحداست،سپس­آن­راادامه­دهید:نوجوانی­دوره­ای­است­که­درآن­شخص­مراحل­مختلف رشدمغزی­وبدنی­(ذهنی­وجسمی)راپشت­سرمی­گذاردوتجربه­می­کند.نوجوانان­باآغازاین­دوره­می­آموزندکه­درسطحی­گسترده­تروالبته عمیق­تر­بیاندیشند.دراین­دوره­ی­خاص­اززندگی­فرد،جهان­وپدیده­های­آن­برای­شخص­شکل­وشمایلی­پیچیده­تربه­خودمی­گیرد،اماگزینه­ هاوراه­حل­های­جهان­خارج­دیگرساده­وقابل­هضم­به­نظرنمی­رسند.ازاین­روباتوجه­به­شرایط­سنی­حساس­،شگفت­آورنخواهدبود.نوجوانانی که­لااقل­بریکی­ازوالدینشان­به­عنوان­اشخاص­قابل­اعتمادوتکیه­اتکادارند،احساس­امنیت­بیش­ترخواهندکرد،مادریاپدری­که­منبع­مناسبی­از خردومنطق­باشدومحوری­ترین­دغدغه­های­ذهنی­اودرخصوصرشدوشرایط­ذهنی­وسنی­اش­را­پاسخ­گوید.به­همبن­جهت­هرچندوقت­یک­بار، سیاست­های­تربیتی­خودراارزیابی­کنیم­ومیزان­موفقیتمان­رادرتحکیم­بخشیدن­به­اعتمادبه­نفس­درفرزندان­نوجوانمان­بررسی­کنیم.بایداطمینان حاصل­کنیم­که­درباره­مهم­ترین­مشکلات­نوجوان­آن­قدراطلاعات­­دراختیارداریم­که­درتحکیم­بخشیدن­به­شخصیت­واعتمادبه­نفس­دراو،موفق­شوید.(همان:35-32)

قانون­سوم:سه­برابرمقداری­که­حرف­می­زنید­گوش­دهید­!

یکی­ازراه­های­پرورش­حس­احترام­وعزت­نفس­درنوجوانان­ونشانه­ی­احترام،ارزشی­است­که­­فرزندشمابرای­شمادارد.زمان­زیادی­که­مشاوران وروان­درمانگران­برای­کسب­وتقویت­این­مهارت­صرف­می­کنندخودمؤیداهمیت­فوق­العاده­­آن­است.دقیق­گوش­دادن­،نشانه­احترام­شمابه­ نوجوان­وراهی­برای­پرورش­حس­احترام­به­نفس­آن­هاست.گوش­دادن­ازسریع­ترین­راه­های­شناخت­افراداست.(همان:40)

قانون­چهارم:همواره­سعی­نماییدکه­دربرخوردبانوجوانان­توانمندی­های­آن­هارامدنظرقراردهید،نه­ضعف­هاوناتوانی­هارا!لازم­است­پیوسته بادیدوبازخوردسازنده­ومثبت­به­آنان­نگریست­.هرگونه­احساس­ونگرشی­که­مانسبت­به­نوجوانان­داریم،بدون­شک­دررفتارآن­هاتأثیربسزایی خواهدداشت.اگراحساس­ونگرش­مانسبت­به­نوجوان­مملوازضعف­ودرماندگی­اوباشد،منجربه­رفتارهایی­نظیربی­رغبتی­وبی­توجهی­نسبت­به او،یاحمایت­­بیش­ازحدازوی­خواهدشد،که­درهردوصورت­نوجوانان­نمی­توانندازحس­ارزشمندی­واعتمادبه­نفس­لازم­برخوردارباشد.فرزند هبه­الهی­است­وبایدبادیده­منت­براونگریست.آن­چه­خداوندهبه­می­کنددرراستای­بهترین­صورت­هاست.لذاباپذیرش­قلبی­هبه­الهی­دروضعیت موجود،بایدنقاط­قوت­وتوانمندی­های­نوجوان­رامدنظرقرارداده­،برای­شکوفایی­استعدادهایش­تلاش­کرد،ازجمله­این­که­محیط­خانه­،مدرسه ومحله­رابه­صورت­صورت­صحنه­هایی­ازنمایش­به­فعالیت­رسیدن­مهارت­هاواستعدادهایش­درآوریم.(افروز،116:1371-115)

قانون­پنجم:پیش­ازسخن­گفتن­فکرکنید!

دراین­دوران­احتمال­بی­اختیارسخن­گفتن­ازسوی­والدین­افزایش­می­یابد،که­البته­مخرب­خواهد­بود.اصطلاح"­بی­اختیارسخن­گفتن"به­مجموعه­کلمات­وعباراتی­اطلاق­می­شودکه­بدون­آگاهی­ورضایت­درونی­ازماصادرشوند.اغلب­آن­هاسخنان­ازپیش­برنامه­ریزی­شده­ای هستندکه­بایدمنشأ­آن­هارادردوران­کودکی­جست­وجوکنیم.(لیندنفیلد،52:1387-51)

قانون­ششم:کتاب­قانون­راپیوسته­.مکرربخوانید!

وضع­وتقویت­یک­سری­قوانین­وحدومرزها،ازمسؤولیت­های­مهم­والدین­ونوجوانان­است.اعتمادبه­نفس­درجامعه­ای­بی­حدومرزوبی­قانون­کسب­کردنی­نیست.چنین­­جامعه­ای­ترسناک­وزندگی­درآن­یک­خطربزرگ­است.مسلماَیک­سوختگی­مختصرانگشتان،می­تواندسازنده وآگاهی­دهنده­باشد.ولی­یک­سوختگی­جدی­واساسی­ناامیدککنده­واحیاناَخطرناک­است.باانعطاف­پذیر­کردن­تدریجی­قوانین­درخانه­هم­ آزادی­وهم­حریم­امن­مناسب­­به­فرزندان­خوداعطاکرده­اید....هدف­این­است­که­همه­ی­محدودیت­هاراناگهان­اعمال­نکنید،بلکه­به­تدریج فضای بازتری­دراختیارنوجوانان­قراردهید.(همان:61-60-58)

قانون­هفتم:سعی­کنیددر90درصداختلاف­به­هدف­بزنید.

اختلاف­هرچندناخوشایند،ابزارنیرومندی­برای­یادگیری­ورشداست،آن­گونه­که­بعضی­مواقع­فروریختن­مناسبات­بین­فردی­یک­پیشرفت غیرمنتظره­رابرای­اشخاص­به­دنبال­می­آورد.بسیاری­ازافراددارای­اعتمادبه­نفس­گفته­اند­که­ازهرفرصتی­برای­یک­بحث­وجدل­استفاده­می­کنند.آن هاارزش­واهمیت­یک­اختلاف­مدیریت­شده­وکنترل­شده­رامی­دانند.آن­هاازچالش­وبحث­هراسی­ندارندچراکه­تجربه­،به­آنان­اموخته­است که­این­ گونه­اختلافات،توانمندی­­های­درونی«­هارابارورمی­کند،وراه­حل­های­خلاقانه­ای­پیش­پایشان­می­گذارد­که­بدون­به­کارگیری­آن­هاقادربه­حل­ مشکلاتشان­نبوده­اند.حتی­اگراین­بحث­به­عبارت­ناامیدکننده­ای­مانند"خواهش­می­کنم­دیگربحث­راعوض­کن"ختم­شود،اگربه­درستی­ مدیریت­شده­باشد،منجربه­افزایش­احترام­متقابل­وتحکیم­پیوندهای­بین­فردی­­خواهدشد.(همان:68-67)

قانون­هشتم:برای­نوجوانان­وجوانان­تجارب­خوشایندی­ازفعالیت­های­آزادومستقل­فراهم­­نمایید.

به­آن­هافرصت­دهیدتابافعالیت­های­مستقل،احساس­مسؤولیت­ومراقبت­ازخویش­رابیابند.برای­این­کارایجادانگیزه­های­لازم­برای­تحرک­و فعالیت­های­داوطلبانه­بسیاردارای­اهمیت­است.غالباَنوجوانان­باانگیزه­های­محیطی­­به­فعالیت­افتاده­بارضایت­مندی­واحساس­خوشاینددرونی پیشرفت­می­کنند.بدیهی­است­فعالیت­های­مستقل­وآزاددرزمینه­ی­انجام­کارهای­روزانه­­ازنظارت­مستمر­وبعضاَهدایت،ارشادوتشویق­خانواده­بی­نیاز­نخواهدبود.اماآن­چه­مهم­است،این­که­نظارت­بزرگسالان­به­معنای­دخالت­مدامشان­درفعالیت­هاوامورنوجوانان­نیست­.نبایددرهمه­کارهای­آنان­دخالت­کرده­به­جای­این­که­ابتکارعمل­به­دست­نوجوانان­باشد،آن­هارابه­عناصرمنفعل­وغیرفعال­تبدیل ­سازیم.(افروز،117:1371-116)

قانون­نهم:به­آن­هاکمک­کنیدتشویق­هاوتنبیه­هارابشناسند!

والدین­ممکن­است­دریافته­باشندکه­خودشان­مسؤولیت­اجرای­بسیاری­ازامورزیربنایی­برای­نوجوانان­راعهده­دارهستندوخودنوجوان­ کمتر سهمی­دربرآوردن­نیازهای­خوددارد.سپردن­مسؤولیت­انگیزش­به­خودنوجوان،هم­برای­آن­هاوهم­برای­والدین­بسیارخوب­است.(لیندنفیلد،75:1387-74)

قانون­دهم:برای­کمک­به­نوجوانان­درانتخاب­های­دشواربه­جای­دفع­ازجذب­استفاده­کنید!

دراین­دوره­گرفتن­تصمیم­درست­وحل­کردن­بحران­هادغدغه­های­اصلی­نوجوان­هستند.شایداین­اولین­باردرطول­عمرشان­باشدکه ازآنان انتظارمی­رودکه­برای­گرفتن­تصمیماتی­سخت،مسؤولیت­قبول­کنند.البته­هم­ماوهم­نوجوانان­می­دانیم­که­این­تصمیمات­تاچه­حدبرزندگی­آن­ هاوزندگی­آینده­شان­تأثیرخواهندگذاشت.فراموش­نکنیدکه­دست­روی­دست­گذاشتن­وبی­تفاوت­بودن­نسبت­به­سرنوشت فرزند،همیشه نقطه­ی­مقابل­توجه­واهمیت­دادن­به­اونیست.(هرچندممکن­است­گاهی­اینطوربه­نظربرسد.)همیشه­می­توانیدعشق­ونگرانی­خودبرای­فرزندتان رابه­عاملی­برای­جذب­اوبه­سوی­خودتان­تبدیل­کنید.(همان:82-81)

قانون­یازدهم:به­زبان­نوجوانان­ازآن­هاکمک­بخواهید!

یکی­ازراه­های­کشف­وپرورش­ذاتی­بچه­ها،واگذاری­وظایف­مشخص­به­آن­هادرخانه­است­.اگرآن­هانسبت­به­وظایف­محوله­درخانه­نا­راضی­

 ومعترض­باشندوالدین­بایددرنظربگیرندکه­آیاآن­کارمتناسب­باخصوصیات­نوجوان­بوده­است­یانه.(همان­:88)

قانون­دوازدهم:تجارب­موفقیت­آمیزکودکان­ونوجوانان­راافزایش­دهید:

یکی­ازمهم­ترین­عوامل­ایجادوتقویت­حس­اعتماد­به­نفس­درکودکان­ونوجوانان­،به­ویژه­نوجوانان­کمرویاناموفق­،فراوانی­موفقیت­های­آنهادرانجام­فعالیت­های­مختلف­می­باشد.به­عبارت­دیگرلازم­است­برنامه­های­آموزشی­وفعالیت­هایی­که­برای­آن­هاپیش­بینی­می­شود،به­گونه­ای تهیه­وتنظیم­گرددکه­باسعی­وتلاشی­که­ازخودنشان­می­دهند­موفق­به­انجام­آن­هابشوند.همه­افرادبه­ویژه­نوجوانان­وجوانان­کمرودرفعالیت هاوتلاش­هایشان­به­تشویق­وترغیب­نیازدارند.موفقیت­های­ایشان­درانجام­مهارت­های­مختلف­موجب­تقویت­انگیزه­ورغبت­آن­هابرای­ادامه کاروتلاش­بیشتر­می­شود.به­عبارت­دیگرتجارب­موفق،انگیزه،جرأت،تلاش،پشتکارواعتمادبه­نفس­آن­هاراتقویت­می­کند.(افروز،118:1371-117)

قانون­سیزدهم:اگرنمی­توانیدزمانی­رابرای­نوجوانان­صرف­کنید،لااقل­تعهدوپای­بندی­خودتان­رابه­آنان­نشان­دهید!

شایدنیازی­به­گفتن­این­مطلب­تکراری­نباشد،امامشخص­است­که­بهترین­راه­نشان­دادن­عشق­وحمایت­به­فرزندانمان،اختصاص­گرانبهاترین­کالای­امروزی­مان،یعنی­زمان­است.این­موضوع­به­خصوص­درباره­ی­کسانی­که­شغل­های­تمام­وقت­دارندوافرادپرمشغله­ای­هستند،بیشترصدق­می­کند.البته­این­بدان­معنانیست­که­شماهمواره­بایدفدای­هردرخواستی­­ازسوی­فرزندتان­شوید،درخواست­هایی­همچون­توجه­بیشتربه­آن­هاوحضوربیش­ترشمادرخانه.این­توجه­بیش­ازحدهمان­قدرکه­برای­والدین­بداست،برای­آن­هاهم­مضراست.ولی­بایدوالدین­همیشه به یادداشته­باشندکه­باهدیه­کردن­وقت­خودبه­آن­ها،عزت­نفسشان­راتحکیم­می­بخشند.صرف­وقت­کافی­برای­نوجوان،بهترین­راه­نشان­دادن(ونه­ صرفاَبه­ظاهرگفتن)این­مطلب­است­که­همواره­درصدراولویت­های­شمابوده­اند،هستندوخواهندبود.(لیندنفیلد،95:1387)

قانون­چهاردهم:سعی­کنید­بیش­ازآن­که­بهترین­دوست­آن­هاتلقی­شوید،یک­والدباظرفیت­وقابل­پیش­بینی­باشید.

وابستگی­بیش­ازحدنوجوان­به­پدریامادر،مانعی­برسرراه­تکوین­شخصیت­بالغ­دراوست­.یکی­ازراه­هایی­که­مامی­توانیم­خودمان­باشیم،جست وجوی­تفاوت­هایی­میان­خودمان­ووالدینمان­است.این­کاوش­لاجرم­ماراوادار­می­کندکه­ارزش­­­هاوعقایدوالدینمان­رابه­چالش­بکشیم­وبدیهی­ است­که­این­مشاجرت­فرزندان­راازوالدین­­بیش­تردورمی­کند.وابستگی­نوجوانان­به­والدین،رویارویی­والدین­بامشکلات­این­دوران­سخت­ترخواهدکرد،وابستگی­ای­که­پیامد­طبیعی­اتخاذ­سیاست­نادرست­بهترین­دوست،ازسوی­والدین­است­.(همان:104-102)

فرزندانی­که­باکمبوداعتمادبه­نفس­دست­به­گریبانند،اغلب­برای­یافتن­بهترین­دوست­،کسی­که­بتوان­به­اواطمینان­کرد،به­نوعی­نیازدارند­­که­ ازسوی­والدین­وبه­آرامی­­به­سوی­دوست­یابی­ومهارت­های­ارتباطی­هل­داده­شوند.دلایل­آشکاری­درعدم­توانایی­برای­دوست­یابی­ومهارت های­ارتباطی­ازسوی­نوجوانان­وجوددارد،دلایلی­هم­چون­کمبود­اعتمادبه­نفس­وفقدان­مهارت­های­اجتماعی­درنوجوان،اماشایددلیل­دیگراین باشد­که­آن­هادردوران­کودکی­،ارتباطی­بسیارنزدیک­باپدریامادر­خودداشته­اند­وبدین­ترتیب­نیازکمتری­به­دوست­ودوست­یابی­احساس­کرده اندکودکانی­که­یک­ضربه­روانی­بزرگ،همچون­طلاق­پدریامادریاازدست­دادن­یک­یاهردوی­آن­ها­راتجربه­کرده­اندنیز­برای­برقراری­ارتباط­دوست­یابی­نیازمندتشویق­وترغیب­هستند،چراکه­ناپایداری­روابطی­که­اطراف­خودمشاهده­­کرده­اند،آن­هارانسبت­به­هرنوع­ارتباطی بی اعتمادوبدبین­کرده­است.(همان:108-107)

قانون­پانزدهم:وقتی­بازخوردمی­دهید،صادق­ودقیق­باشید.

بادادنبازخوردهای­خوب­به­نوجوان،کمک­شایلن­توجهی­دراین­زمینه­­به­اومی­کنید.درچنین­دوران­حساسی­اززندگی­است­که­نوجوان­سعی­ داردهویت­خویش­راپیداوتصویری­واقع­گرایانه­ودقیق­ازتوانایی­وضعف­های­خوددرذهن­مجسم­کند.نوجوانان­برای­این­که­بتوانندتصویری واقع­گرایانه­ازضعف­هاوتوانایی­های­خودبسازند،نیازمندبازخوردهای­دیگران­هستند.(همان:109)

قانون­شانزدهم:قدرت­تحمل­نوجوانان­رابرای­مواجهه­شدن­باناکامی­های­احتمالی­راافزایش­دهید.

بدون­تردیدغلی­رغم­همه­تمهیدات­وبرنامه­ریزی­های­مناسب­فردی­که­دارای­اعتمادبه­نفس­ضعیف­است ویاازتوان ذهنی مطلوب ومهارت های­لازم­اجتمتعی­برخوردارنیست­،درزندگی­خانوادگی­،آموزشگاهی­واجتماعی­به­دلایل­گوناگون­درانجام­فعالیت­های­متنوع بعضاَباتجارب ناخوشایندی­­ازناکامی­هاوشکست­هامواجه­خواهدشد.والدین­ومربیان­می­بایست­ازاین­قبیل­تجارب­ظاهراَبرای­اونیزنهایت­حسن­استفاده رابنمایندوباتشویق­وترغیب­نوجوان­به­سعی­وتلاش­دوباره­مسئله­ناکامی­اورابه­سکوی­پرش­وجهشی­تازه­­تبدیل­کنند.تجارب­ناشی ازناکامی هاوسرخوردگی­هابه­نوجوانان­وجوانان­­می­آموزدکه­دیدی­واقع­بینانه­نسبت­به­توانایی­های­خود،فعالیت­هاوامورمختلف­زندگی­­داشته­باشند .بالطبع­برخورداری­ایشان­ازنگرشی­واقع­بینانه­نسبت­به­توانمندی­خودومسائل­ومشکلاتی­که­باآن­مواجه­می­شوند،موجب­تقویت­کارآیی وارزش­مندی­شخصی­واعتمادبه­نفس­خواهدشد.(افروز،119:1371-118)

قانون­هفدهم:یک­تورحفاظتی­باشید­نه­یک­کیسه­ی­هوا!

بییش­ازآن­که­سعی­کنیدفرزندتان­راازمواجهه­باخطرات­اجتناب­ناپذیری­که­لاجرم­باآن­هاروبه­روخواهندشدبازدارید،سعی­کنیدبرترس و نگرانی­خودتان­غلبه­کنید.(لیندنفیلد،124:1387-121)

قانون­هجدهم:باپدیده­آزارواذیت(قلدری)مقابله­کنید؛چه­فرزندانتان­مرتکب­آن­شوندوچه­قربانی­آن­باشند.­                          امروزپدیده­ی­قلدری­وآزارواذیت نه­تنهادرمدارس­بلکه­دردنیای­بزرگ­ترهانیزروبه­فزونی­­نهاده­است.قلدری­سابق­براین،یک­معضل­­درمیان پسران­ومردان­محسوب­ می­شد.امروزه­تحقیقات­نشان­داده­است­،که­دختران­نیزبه­همان­اندازه­­درمعرض­قلدری­وآزارواذیت­هستند­وازسوی دیگروبه­احتمالی­برابرباپسران،شانس­تبدیل­شدن­­به­یک­قلدررادارند.(همان:120)

نوجوانان­نه­تنهافاقد­مهارت­های­اجتماعی­لازم­برای­مواجهه­درست­باقلدری­وآزارواذیت­هستند،بلکه­حتی­آن­قدرتجربه­ازدنیای­اطراف­خودکسب­نکرده­اند­­که­بداننداگرباوالدین­خوددرخصوص­قربانی­شدن­دردام­این­گونه­­افرادصحبت­نکنندوازوالدین­­خوددرخواست­کمک ومداخله نکنند،چه­عواقب­وخیمی­درانتظارآن­هاست.بدون­این­که­آن­هارابترسانیم،باید­به­آن­هاتفهیم­کنیم­که­برای­پایان­دادن­به­شرایط­خود،کاری­کنند.آن­هابایدبدانندکه­اگرقصددارندبااین­شرایط­بسازند،بسیاری­دیگرازنوجوانان­هم­سن­وسال­آن ها(شایدخواهروبرادرشان) وجوددارندکه­این­کاررانمی­کنندوبرای­تغییراوضاع­کاری­انجام­می­دهند،هم­سن­وسالانی­که­آن­هاهم­به­همان­میزان­درمعرض­این­آسیب هستند. اکثرنوجوانان­فاقد­آن­­سطح­ازمهارت­های­اجتماعی­هستندکه­آن­هاراقادرسازددربرابر­قلدری­،به­گونه­ای­مؤثرمقابله­کنند،این­­وظیفه­ی­والدین است­که­نوجوانان­رادراین­راه­یاری­کنند.(همان:132-131)

قانون­نوزدهم:نوجوانان­رابرای­فرازونشیب­های­عاطفی­به­خوبی­تجهیزکنید.

به­یادداشته­داشته­باشیدکه­بزرگسالان­اغلب­احساساتشان­رامخفی­نگه­می­دارندوابرازنمی­کنند،حال­آن­که­نوجوانان­تمایل­دارندکه­احساسات­درونی­رارک­وراست­بیرون­­بریزند.آن­هاتمایل­دارندافکارواحساساتشان­رابه­گونه­ای­­اغراق­آمیزبیان­کنند.نوجوانان­نوعاَآن­قدرزیرفشاراسترس ودرمعرض­تجربه­های­نیرومندوجدیدهستندکه­گاه­پیش­می­آیدمدت­زمان­زیادی­ازلحاظ­عاطفی­،ملتهب­وآماده­ی­هرگونه­­تهاجم­باشند. اگرامروزوالدین­به­نوجوانان­کمک­نکنندمهارت­هایی­رابیاموزند،نه­تنهااعتماد­به­نفس­آن­هارادرمعرض­آسیب­قرارمی­دهند،بلکه­به راستی ممکن­است­­فرصت­هاوشانس­های­شغلی­آینده­ی­آنان­رانیز­ازبین­برده­باشند،مسئله­هوش­هیجانی­وکنترل­عاطفی­رفته­رفته­به­یکی­ازملاک­های­مهم­دراستخدام­افراد­بدل­می­شوند.(همان:141-140-139)

قانون­بیستم:کودکان­ونوجوانان­رادرکنترل­احساسات­وعواطف­خودیاری­کنید.

نوجوانان­کمرو­گاه­­باشرایط­وفعالیت­هایی­مواجه­می­گردندکه­به­شدت­آن­هارامتأثرمی­سازد.درچنین­مواقعی­کنترل­عواطف­وخویشتن داری برای­مقابله­بامسئله­ای­که­باآن­روبه­روهستندبسیارمهم­است.بدیهی­است­دراین­شرایط­نظارت­وراهنمایی­بزرگسالان­کاملاَضروری­خواهدبود. (افروز،120:1371)

قانون­بیست­ویکم:دربحران­های­ارتباطی­،پابه­پای­آرام­بخشی­نوجوانان­رادرمسیرشان­هدایت­کنید.

هرچه­نوجوان­به­جوانی­نزدیک­می­شود،تمایل­به­حضوردرجمع­دوستان­وهم­سالان­ودرکل­اجتماعات­راازدست­می­دهندوشروع­به­پیداکردن دوستان­صمیمی­ونزدیک­می­کنند.ارتباطات­صمیمی­دراین­سنین­سریع­ترازهردوره­ی­دیگری­درزندگی­برقرار­می­شودوبالطبع­ممکن­است زودترهم­متلاشی­شود.ارتباطات­دردوران­نوجوانی­آسیب­پذیرترازهردوران­دیگری­درزندگی­است.درهمین­سال­هاست­که­دوستی­وعشق­ورزی­­هرازچندگاهی­محدودوبه­حاشیه­رانده­می­شوند.نوجوانان­­برای­نخستین­باردرزدگی­در­می­یابند­که­چه­ظرفیت­های­زیادی برای­نفرت­ورزی،آسیب­رساندن­به­دیگران­وکنترل­خوددارند.نوجوانی­مقطعی­اززندگی­­است­که­سرشارازکشمکش­های­درونی­وبیرونی­است­وقطعاَ فراز ونشیب­های­تعیین­کننده­ای­درخلال­این­دوران­درانتظارنوع­بشرخواهدبود.دربازی­برقراری­ارتباط­مؤثر،بی­شک­بردباکسانی­است­که اعتمادبه نفس­دارند.این­نوع­افرادازابتدابادوست­یابی­فعال،درجوانی­عاشقانی­ماجراجووهمواره­رهبرگروه­همسالان­خودهستند.به­نظرمی­رسدموفقیت دربرقراری­ارتباط­،مهم­ترین­راه­برای­بدست­آوردن­جایگاه­شایسته­درمیان­گروه­هم­سالان­ودوستان­باشد،حتی­مهم­ترازکسب­مدارج­علمی­یا رسیدن­به­اهداف­وآرزوهای­بزرگ.کوتائ­سخن­این­که­امروزه­اهمیت­برخورداری­ازمهارت­­های­ارتباطی­،برهیچ­کس­پوشیده­نیست­. (لیندنفیلد،173:1387-172)

قانون­بیست­ودوم:درکمال­ادب­ونزاکت،ودرخلوت،به­مشکلاتشان­بپردازید.

تحقیقات­نشان­داده­­که­برای­ارتقای­­بلوغ­فکری­نوجوانان­بایدآن­هاراتاحدی­تنهایی­وخلوت­داشته­باشند،ممکن­است­نوجوانان­مدت­­زمان­زیادی رادراتاق­خودبگذرانندوگوشه­نشینی­وعزلت­راترجیح­دهندودراین­مدت­،مرموزوتودارشوند.بسیاری­ازنوجوانان­دراین­دوران­به­دروغ­گویی درباره­ی­فعالیت­های­خودروی­­می­آورند.هرگاه­احساس­کنیدکه­گوشه­گیری­نوجوانتان­شماونقش­شمارادرخانواده­به­حاشیه­رانده­است،به­جنبه­های­مثبت­این­کارفکرکنید.شماوقت­بیش­تری­برای­پرداختن­به­خودخواهیدداشت،آن­هااعتمادبه­نفس­خودراتقویت­ خواهندکرد ودر نهایت­پس­ازاین­که­پابه­دوران­جوانی­وبزرگسالی­گذاشتند،بارفع­این­حالت­طبیعی­آن­هادوباره­به­شمانزدیک­ترخواهندشد.جوانان­ونوجوانان اغلب­مسائلی­هم­چون­اموردرسی­ومدرسه­ومسائل­شغلی­راباوالدین­خوددرمیان­می­گذارند.حال­آن­که­مسائلی­هم­چون­مسائل­جنسی­وروابط اجتماعی­بیش­تردرجمع­دوستان­وهم­سالان­مطرح­می­شوند.(همان:192-191-187)

قانون­بیست­وسوم:گمان­نکنید­که­باتأمین­خواسته­های­نوجوان­اوراخراب(لوس)می­کنید.

بچه­هایی­که­اعتمادبه­نفس­ندارند،بدون­شک­کامیاب­نخواهندبود.محرومیت­عاطفی­آن­هامی­تواندبیش­ازهرنوع­محرومیتی­ایجادمشکل­کند.این­نوجوانان­رامی­توان­وبایدتاحدی­لوس­کرد.به­این­منظورکه­آن­هانیازدارنددرهمه­چیزبیش­ازحدمتوسط­تأمین­شوندتاهرگونه­کاستی آن هاجبران­شود.این­اهمیت­دادن­بیش­ترمی­تواندازوقت­گذاشتن­بیش­ترتاحتی­خرید­یک­کامپیوترآخرین­مدل­باشد.(همان:199-198)

اگربنابه­دلیل­منطقی­به­یکی­ازفرزندانتان­بیش­ترتوجه­می­کنید،دربرابرنگرش­های­انتقادآمیزدیگران­وسایرفرزندان­خود،شجاعانه­ازکارخوددفاع کنید.مطابق­ارزش­های­خودتان­عمل­کنیدوبه­ندای­قلبی­خودتان­گوش­دهید.هرچه­راکه­شماتشخیص­می­دهیدفرزندتان­به­آن­نیازدارد،قراردهید. هرآن­چه­راکه­می­خواهیدومی­توانید،به­اوبدهید.مهم،تشخیص،خواست­وتوان­خودشماست.(همان:203)

قانون­بیست­وچهارم:رفتارمصممودرعین­حال­مطلوب­نوجوانان­راتقویت­نمایید.

ترغیب­وتقویت­رفتار­کلامی­­وغیرکلامی­­مطمئن­کودک­ونوجوانی­که­دچارکمرویی­ویاضعف­شخصیت­است،اعتمادبه­نفس­اورابیش­ترخواهد­کرد.رفتار­مطمئن،مصمم­ومستدل­فرددرزمینه­های­متنوعی­قابل­مشاهده­باشد.این­گونه­رفتارهای­مصمم­ومطمئن،استدلالی­ومسئولانه،حس­ارزش­مندی­واعتمادبه­نفس­شخص­راتقویت­می­کند.(افروز،119:1371)

قانون­بیست­وپنجم:علاوه­برموفقیت­ها،آغازوپشت­سرگذاشتن­مراحل­مهم­زندگی­نوجوانان­راهم­جشن­بگیرید.

امروزه­رسیدن­به­هدف،به­یک­تجارت­تمام­رقابتی­میان­جوانان­ونوجوانان­تبدیل­شده­است­وبه­همان­نسبت،نتیجه­نهایی­عملکرد­افرادملاک برتری­آن­هاست­،نه­تلاش­های­پرارزشی­که­برای­رسیدن­به­هدف­صرف­شده­اند.گویی­نتیجه­گرایی­محض­درجهان­امروزبرای­تلاش­هاودوندگی­ های­افرادارزشی­قائل­­نیست­ودنیای­نیازمندبهره­وری­بالا،فقط­وفقط­انسان­های­امتحان­پس­داده­راارج­می­نهد.افراد،اغلب­خودنیزمتوجه پشت­سرگذاشتن­مراحل­مهم­زندگی­نمی­شوند.شایداین­رخداد­های­جزئی­آینده­ی­یک­کودک­رارقم­نمی­زنند.شایدبایدبپذیریم­که­مدارج­بالاونفراول بودن­ضامن­یک­آینده­ی­ایمن­وشاداست.بایدبه­نوجوانان­یادآوری­کنیدکه­ساختن­اعتمادبه­نفس­درونی­وحفظ­آن­دردرازمدت­به­تدریج­وقدم­به قدم­صورت­می­گیرد.شایسته­است­به­همان­میزانی­که­پیشرفت­های­برجسته­ومهم­زندگی­مان­­راگرامی­می­داریم،برای­پشت­سرنهادن­­مراحل کوچک­وجزئی­زندگی­نیزارزش­قائل­شویم.به­نوجوانان­نشان­دهید­مسیرهدف­واتفاقات­آن­می­تواندبه­اندازه­ی­خودهدف،مهیج­وجذاب باشد. (لیندنفیلد،209:1387 -204)

قانون­بیست­وششم:رؤیاهای­جدیدی­برای­خودتان­بیابیدوخودتان­رازنده­نگه­دارید.

زندگی­کردن­درکناروالدینی­که­باامیدوانگیزه­به­آینده­می­نگرند،برای­نوجوانان­­بسیاربهتراست.این­نوع­والدین­هماره­حامی­ماجراجویی ،خطرپذیری­وجرئت­مندی­­نوجوانانشان­هستند،به­آن­هاروحیه­می­دهندودرنتیجه­روابط­بهتری­بانوجوانشان­دارند.نوجوانان­نمی­توانندفضای­خسته­کننده­وافسرده­ی­حاکم­برخانه­راتحمل­کنندوبه­همین­دلیل­وبرای­خاطرخودشان،خانه­وخانواده­راترک­می­گویند.حاصل­این­جدایی­هامی­تواندضربه­هایی­باشدکه­نوجوانان­برای­مقابله­باآنان­به­خوبی­تجهیزنشده­است.شکست­های­خردکننده­وناکامی­نیزدرانتظاراین نوجوانان خواهدبود.به­نظرمی­رسدجوانان­برای­ترک­خانواده­بایدخیلی­سنگدل­باشند.منفک­شدن­ازخانواده­دراعتمادبه­نفس­فردایجاداخلال­می­کند وازبرقراری­ارتباط­مؤثرفردبادیگران­جلوگیری­می­کند.مشاهدات­وتحقیقات­نشان­می­دهندکه­این­گروه­ازنوجوانان­درپایه­ریزی­و حفظ روابط نزدیک­بادیگران­سخت­دچار­مشکل­هستند.(همان،214-213-210)

قانون­بیست­وهفتم:همیشه­راهی­برای­بازگشت­نوجوان­باقی­بگذارید.بایدشرایط­رابه­گونه­ای­مهیاکردکه­نوجوانان­بتوانندخانه­راهرچه­آسوده­تر وسهل­ترترک­گویند­.ولی­به­همان­اندازه­هم­اهمیت­داردکه­شرایط­رابه­­گونه­ای­رقم­بزنیدکه­هرگاه­نیازداشتندیامایل­بودند،بتوانندبافراغ­بال وطیب خاطربه­خانه­­بازگردندودرآغوش­خانواده­قرار­گیرند.این­آخرین­مهارتی­است­که­بایدبه­عنوان­مادریاپدریک­نوجوان­بیاموزند.صدالبته،این­حرکت­آخرحرکتی­ظریف­ووزین­است.این­که­فرزندانتان­بدانندشماآن­هارادوست­دارید،به­این­معنانیست­که­آن­هاهرگاه­احساس­کردند­به­میزان­مشخصی­عشق­یاامنیت­خاطراحتیاج­دارند،باآزادی­وراحتی­تمام­به­خانه­روی­آورند؛یعنی­فرزندان­بااین­که­می­دانندتاچه­حدمحبوب خانواده­هایشان­هستند،اماحس­می­کننددرمراجعه­به­خانه­مختاروآزادنیستندوبه­نوعی­باخانواده­ی­خودغریبی­می­کنند.شایداین­پیام­راکه­درخانه همیشه به­روی­توبازاست­،عزیزم­بایدنوشت­وزیرلامپ­پرنورنئون­ودرست­جلوی­چشمانشان­به­آن­هانشان­داد.(همان:218-217)

قانون­بیست­وهشتم:نوجوانان­نیازدارندکه­باالگوهای­رفتاری­مطلوب­آشناشوند.

همه­به­الگوهای­رفتاری­نیازمندیم.وجودافرادموفق­ومتنفذ­درزندگی­انسان­ها،بالاخص­نوجوانان­برای­رشدوتعالی­شخصیت­آن­هابسیارمهم است­،به­خصوص­زمانی­که­آن­هاباچنین­الگوهایی­ارتباط­متقابل­داشته­باشند.بدون­شک­نقش­برخی­ازالگوهای­رفتاری­خاص­درحیات وسرزندگی­وتلاش­انسان­های­فوق­العاده­محسوس­است.وجودالگوهای­رفتاری­،امید،تلاش­واعتمادبه­نفس­انسان­رابیش­ترمی­کند.بنابراین­تشویق­وترغیب­نوجوان،مأنوس­کردن­اوبا­الگوهای­رفتاری­موفق،تقویت­مهارت­های­اجتماعی­وی­واجتناب­ازهرگونه­رفتارتنبیهی وتحقیرآمیزموجب­می­شودکه­اوباانگیزه­بیش­ترواعتمادبه­نفس­قوی­تربه­تلاش­های­هدفمندخودادامه­دهد.(افروز121:1371-120)

راه­های­تقویت­اعتماد­به­نفس

1-باپیش­آمدن­یک­بحث،کارخودرارهاکنیدوگوش­کنید­فقط­گوش­دهید!2-بامثال­برای­آنان­مشخص­کنید­که­چرادوستشان­دارید،به­آن­هااحترام­می­گذارید­وبهشان­عشق­می­ورزید.3-یکی­ازتوانمندی­­های­نوجوان­را­که­موردتأییدخوداونیزهست­،به­اویادآوری­کنید.4-یکی ازچالش­هایی­راکه­درگذشته­به­سختی­وباتلاش­،ولی­باموفقیت­پشت­سرنهاده­اند،به­آن­هاگوشزدکنید.5-بازخوردهای­خوبی­راکه­نوجوانان­ازاطرافیان،معلمان­ویادوستان­دریافت­کرده­اند،به­آن­هایاآوری­کنید.6-شرایطی­فراهم­کنید­تاوقتی­­شماازاوپیش­دیگران­تعریف­وتمجیدمی­کنید ،اوبتواندبشنود­ویاحتی­استرق­سمع­کند.7-غذای­موردعلاقه­شان­رادرست­کنید.8-ازنظرات­وپیشنهادهای­آنان­استفاده­کنید.9-هرچندوقت­یک­باروبدون­هیچ­دلیل­خاصی­هدیه­های­کوچکی­برای­آن­هابخرید.10-روی­یک­تکه­کاغذیاکارت­تبریک،جملات­تشویق­آمیزی­­ بنویسید ودرمحل­هایی­قرار­دهیدکه­اوبتواند­آن­هاراببیند.(لیندنفیلد،83:1387-82)بنابراین­باایجادوتقویت­اعتمادبه­نفس­درنوجوانان­زمینه­ی­ پیشرفت­وموفقیت­­درامورتحصیلی­،شغلی­و.....رابرای­آنان­فراهم­آوریم­وراه­موفقیت­رابرای­آن­هاصاف­وهموارسازیم.

خلاصه

موضوع­اعتمادبه­نفس­دردوران­نوجوانی­بسیارمهم­است­­به­طوری­که­درشکل­گیری­­شخصیت­وپیشرفت­­تحصیلی­­وآینده­نوجوان­نقش­بسزایی دارد.بابررسی­راه­های­افزایش­وکاهش­­آن­می­نوان­اعتمادبه­نفس­رادرنوجوانان­­افزایش­دادوازکاهش­آن­درافرادجلوگیری­کرد.بامطالعه­ومرور پیشینه­ی­تحقیق­درمورداعتمادبه­نفس­­مخصوصاَدرسنین­نوجوانی­­وباتجزیه­­وتحلیل­این­مطالعات­به­ارتباط­ونقش­مهم­خانواده­درارتباط­با موضوع اعتمادبه­نفس­درنوجوانان­پی­برده­وهم­چنین­­مراکزآموزشی­­ومربیان­­مربوطه­تأثیرمهمی­­درشکل­گیری­اعتماد­به­ویاختی­کاهش­وازبین رفتن­آن­دارند.

اعتمادبه­نفس­ویااحساس­ارزش­مندی­­یکی­ازنیازهای­­اساسی­واولیه­­ی­بشراست،اعتمادبه­نفس­درچگونگی­کیفیت­اعمال­ورفتار­بشردرتمامی مراحل­زندگی­نقش­مهمی­بازی­می­کند.مطالعه­های­تأثیراعتمادبه­نفس­بالارادربهبودعملکرد­وارضای­شغلی­،اجتماعی­،خانوادگی­وحفظ­بهداشت­وسلامت­جسمی­وروانی­­درمراحل­مختلف­سنی­­نشان­می­دهد.اعتمادبه­نفس­انگیزه­لازم­­برای­شروع­وادامه­کاررابه­شخص می­دهد وهمواره­­توانابودن­درانجام­کارموردنظررا­به­شخص­گوشزدمی­کند.برای­دست­یافتن­به­اعتمادبه­نفس،فردابتدانیازمندشناختن­توانایی­ها­وسایر ویژگی­های­ارزشمندخوداست.ضعف­اعتمادبه­نفس­درفردبررفتاراجتماعی­وپیشرفت­تحصیلی­اواثرمی­گذاردوباعث­کمرویی­وعملکرد نامطلوب­اودرامتحانات­شفاهی­وکتبی­می­شود.درتعامل­بااجتماع­،فردبرای­نوع­قضاوت­دیگران­نسبت­به­خوداهمیت­زیادی­قائل­می­شود.به دیگرسخن­،تاحدزیادی­شخص­همان­گونه­خودرامی­بیندکه­فکرمی­کنددیگران­اورامی­پندارندونسبت­به­سراپای­وجودش،سرووضعش،رفتارش،وضعیت­تحصیلی­اش­ودیگروجوه­شخصیتش­به­قضاوت­می­پردازد.

بهتراست­مشاور،دانش­آموزودبیران­درمدارس­درجلسه­ای­­کنارهم­بنشینندوسعی­کنند،راه­های­مناسبی­برای­تقویت­اعتماد­به­نفس­دانش­آموزان­پیداکنند.تغییرات­فیزیولوژیکی­دوران­بلوغ­برفردفشارهای­روانی­وجسمی­واردمی­کندومنجربه­غمزدگی­اومی­شود.نگرش­منفی­شخص­نسبت­به­خودکه­حاصل­این­تغییرات­است،اعتمادبه­نفس­اوراخدشه­دارمی­کند.برای­ارتباط­بهترومؤثرتربانوجوانان­بایداعتمادبه­نفس­آن­هاراایجادوتقویت­کرد.تابتوان­ارتباطی­سالم­باآن­هابرقرارکرد.

فهرست­منابع­ومأخذ

احمدی­،علی­اصغرودیگران.(1390)،اراده­کن­می­توانی­،آستان­قدس­رضوی­مؤسسه­خدمات­مشاوره­ای­جوانان­وپژوهش­های­اجتماعی

افروز،غلامعلی.(1371)،روان­شناسی­وتربیت­کودکان­ونوجوانان­،انجمن­اولیاء­ومربیان­جمهوری­اسلامی­ایران

دهستانی،علی.(1388)،آیین­موفقیت،سعادت­وخوشبختی،نشرپیام­کلیدر

دی­آنجلس،باربارا.(1390)،اعتمادبه­نفس،لیلا­آزادی،نشرمعیاراندیشه

ساپینگتون،اَندرواِ.(1388)،بهداشت­روانی،حمیدرضاحسین­شاهی­برواتی،نشرروان

لیندنفیلد،گائل.(1387)،اعتمادبه­نفس­درنوجوانان،فرامرزسهرابی،مؤسسه­نشرپنجره

مرویا­ن­حسینی­،محمود.(1383)،نیازهای­انسان،به­نشرانتشارات­آستان­قدس­رضوی

موریس­،جی­الیاس­ودیگران.(1387)،پرورش­هوت­ وهیجانی  ­نوجوانان،فیروزه­کاوسی،انتشارات­رشد

ا