شیرین ادب

هو الجمیل

۱۰۰سوال از ادبیات فارسی 1  از تمام کتاب

 بخش الف : بیان شعر ونثر ( 6 نمره – 30 سوال)

بیت ها و عبارت های زیر را به فارسی روان بنویسید:

(پاسخ بیشتر سوال ها ی این بخش در توضیحات کتاب فارسی می باشد.)

1-هستی هر چه نام هستی دارد بدوست و خدایی او راست در خورنده

2- خدا آن ملتی را سروری داد                        که تقدیرش به دست خویش بنوشت .

3- بر ساقه ی خود ثابت، فارغ زمدد کارم               نی در طلب یارم ، نی در غم اغیارم

4-خانه ای کاو شود از دست اجانب آباد             زاشک ویران کنش آن خانه که بیت الحزن است

5- هر آن سر گرانی که من کردم اول              جهان کرد از آن بیشتر سرگردانی                                       

     از آن برد  گنج مرا دزد گیتی                   که در خواب بودم گه پاسبانی

6- هر آن که از روی نادانی نه او را گزید ، گزند او ناچار بدو رسید.

7- مرد پارسی هم تنگ دست بود و وسعتی نداشت که حال مرا مرمتی کند . مارا با انعام و اکرام  به راه دریا گسیل کرد ، چنان که در فراغ به پارس رسیدیم .

8- خلف صدق نیاکان هنرور خود بود.

9- وای بر جان تو که بد گوهری                    جان بری کرده ای و جان نبری

10- از برهنگی و عاجزی به دیوانگان ماننده بودیم و سه ماه بود که موی سر باز نکرده بودیم .

11- چون رایت عشق آن جهان گیر        شد چون مه  لیلی آسمان گیر 

بیچارگی و را  چو دیدند                در چاره گری زبان کشیدند                                                            

     چو موسم حج رسید بر خاست          اشتر طلبید و محمل آراست

12- قُبحی زمن مجوی

13- شندر غازی  از وزارت فرهنگ می گرفت و از این همه رفت وآمد به تنگ آ مده بود

14- ستاره مان از اول مطابق نیامد       یک دفعه سی سه بندم به تکان افتاد .

15- معلم در بیرنگ اسب ، حرفی به کارش بود ، رنگ را نگارین می ریخت  گریزی رندانه زد ، پی بردیم راه دست خودش هم نیست .

16- از آن پس بسازید سهراب را             ببندید یک شب بر او خواب را

17- ای آتشک ! تو در شبروی دستی داری ، در این کار تعبیه ای هست . دو استر به دست آور که تو این جایگاه گستاخی .

18- تا چون بر رقعه ی من اطلاع یابد ، قیاس کند که مرا اهلیّت چیست ؟

19- نا گهان نوری از شرق تابید خون خورشید آتشی در شفق زد .

20-بیست نفر سوار با تیپ می آیند     الهی همیشه  نان سواره باشد و او پیاده

21- زیب از بنفشه دارد و ازناز بوی ، بوی . مرا مشاطه ی صبح و زینت بخش ریاحین و ازهار می نامند.

22- همی خواست پیروزی و دستگاه        نبود آگه از بخشش هور و ماه

23- کنج ویرانه ی زندان شد اگر سهم ((بهار))       شکر آزادی و آن گنج خدا  داد کنید

24- چنان نباشیم که خود را فقط تن بینگاریم

25- سخن نه بر جایگاه ، اگر چه خوب باشد، زشت نماید و زفان را به خوبی و هنر آموختن خو کن.

26- کار نیکان را قیاس از خود مگیر                   گر چه ماند در نبشتن شیر شیر

  جمله عالم زین سبب گمراه شد                   کم کسی ز ابدال حق آگاه شد .

27- خرامان بشد سوی آب روان                       چنان چون شده باز جوید روان

28- خانه ها از سینه ی خاک در آمده بودند و هنوز دماغش هوای کوه را داشت .

29- بدو گفت کا ین بر من از من رسید            زمانه به دست تو دادم کلید .

30- از آن ، این داستان گفتم که امروز             بدانی قدر و بر هیچش نبازی

       به پاس هر وجب خاکی از این ملک           چه بسیار است ، آن سرها که رفته .

ب: بخش دوم معنی لغت .2 نمره     

دانش آموزان عزیز خوب است که واژه نامه ی پایان کتاب ادبیات فارسی را به طور کامل از حفظ کنید. اما برای نمونه 40کلمه آورده می شود

31- مهد:                         در خورنده :                        غدر:                                دارالا ماره :

32- مشوش :                   تازی :                                  مواهب :                              زیب :

33- مشاطه :                     بیرنگ :                               اعتکاف :                            هامون :

34- بدسگا لی :                 مخمصه  :                             راست و ریس :                    تنگ :

35- تأنّی :                        شدّت :                                خطیر تر :                            تسلّا :

36-تاجور :                       دنائت :                                 ملجأ :                                 رعیّت :

37- بنشن :                       مرافعه :                                مدافعه :                            مُکاری :

38- برنشین :                     غارب :                                  غنا :                                   محمل :

39- مسلک :                     بیغوله :                                 مُقنّن :                               فراغ بال : 

40- طلایه :                      وقب :                                    مسلخ :                             هُرم :

پ-  بخش سوم دانش های ادبی3 نمره ( 15 سوال )

(پاسخ سوال های این بخش در بیاموزیم های کتاب و تاریخ ادبیات ابتدای هر درس و درآمدی بر و........ می باشد.)

41- در ادبیات غرب ، نمایش تجسم عیوب و رزیلت های اخلاقی به گونه ی خنده دار را ..................  می گویند.

42- از شاعران فارسی زبان تاجیکستان 3 شاعر نام ببر ید.

43- چهار پاره در ایران از چه دوره ای رواج یافت ؟ چهار شاعر چهار پاره سرا را نام ببرید .

44-دو مورد از جان مایه شعر ملک الشعرا ی بهار را ذکر کنید .و  وی قصیده رادر چه  سبکی می سرود.  

45- در مصراع های زیر مشبه و مشبه به  را مشخص کنید .

من لاله ی آزادم ، خود رویم و خود بو یم .

زسم اسب می چرخید درخاک               به سان گوی خون آلود، سرها

ای برادر قصه چون پیمانه است              معنی اندر وی به سان دانه است .

46- نام پدید آورندگان آثار زیر را بنویسید .

اتاق آبی :                                             پرستو در قاف :                                            هفت پیکر:

سیاحت نامه ابراهیم بیگ :                      سفرنامه :                                                   بحردرکوزه :

نوای کوهسار :                              فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی :                       قابوس نامه :         

47- موضوع اصلی ادبیات نمایش چیست ؟

48- ارزشمندترین اثر دهخدا چه نام دارد ؟

49- دو ویژگی مهم شعر سهراب سپهری را بنویسید .

50- نظامی شاعر چه قرنی است و نام پنج گنج وی را بنویسید .

51- آرایه ی هر یک از بیت های زیر را مشخص کنید .

شرکه آن دید ، دشنه باز گشاد                            پیش آن خاک تشنه رفت چو باد

گر چه گاهی شهابی / مشق های شب آسمان را / زود خط می زد و محو می شد .

52- قالب شعری چهار پاره یا دو بیتی پیوسته چگونه است ؟ طرح قرار گرفتن قافیه ها را رسم کنید .

53 – دو ویژگی شعر نیمایی را بنویسید.     

54- سه بخش شاهنامه ی فردوسی را بنویسید .

55- هر یک از اصطلاحات زیر را تعریف کنید و برای هر یک دو نمونه مثال بیاورید .

1- قافیه 2- ردیف 3- سجع 4- تضاد 5- تشبیه 6- تشخیص 7- نماد 8- ضرب المثل 9- قطعه 10- مثنوی               11- غزل 12- غزل اجتماعی 13- شعر نو

ت : بخش چهارم درک مطلب 4نمره (20سوال)

56- در بیت « چو رخت خویش بربستم از این خاک         همه گفتند با ما آشنا بود » مفهوم مصراع اول چیست ؟

57-در بیت « از آن برد گنج مرا دزد گیتی        که در خواب بودم گه پاسبانی »  منظور از « گنج » چیست ؟        

58- در عبارت « باز در آن هوای مه آلود / پاک کن هایی از ابر تیره / خط خورشید را پاک می کرد . »  ، « هوای مه آلود » نماد چیست ؟

59- در بیت « شه که آن دید ، دشنه بازگشاد/ پیش آن خاک تشنه رفت چو باد» منظور از « خاک تشنه » کیست ؟

60- مفهوم مصراع دوم بیت زیر را بنویسید .

« بخورد آب و روی و سر و تن  بشست              به پیش جهان آفرین شد نخست »

61- در بیت «آشیان من بی چاره،اگر سوخت چه باک !/فکر ویران شدنِ خانه ی صیاد کنید.» منظور از صیاد کیست؟

62- « بند پوتین را محکم بستن » کنایه از چیست ؟ و منظور شاعر از « چراغ» در مصراع زیر چیست ؟

با تمام دل خود می گویم : / تا چراغ از تو نگیرد دشمن

63- در بیت « دلیر جوان سر به گفتار پیر/ بداد و ببود این سخن دل پذیر»  منظور از « دلیر جوان » و «پیر» کیست ؟

64- با توجه به بیت « تو مراکشتی و خدای نکشت / مقبل آن کزخدای گیرد پشت » چه کسی مُقبل و چه کسی خوش بخت است ؟

65- « نگاه می داشتند » در عبارت « سمک و آتشک نگاه می داشتند تا قطران بخفت .» یعنی چه ؟

66- در بیت « چو لشکر گرد برگردش گرفتند       چو کشتی ، باد پا در رود افکند » منظور از « بادپا » چیست ؟

67-  در بیت « قطره ی علم است اندر جان من       وارهانش از هوا و زخاک تن » منظور از «خاک تن » چیست ؟

68- منظور شاعر از «متاع» در بیت « متاعی که من رایگان دادم از کف      توگر می توانی مده رایگانی » چیست ؟

69- باتوجه به بیت «خداآن ملتی راسروری داد/که تقدیرش به دست خویش بنوشت» خدابه چه ملتی سروری می دهد؟

70- در مصراع « چو رخت خویش بربستم از این خاک » ، « رخت بربستن » کنایه از چیست ؟

71- دربیت « مگر کان دلاور گوِ سال خَورد          شود کشته بر دست این شیر مرد .»

منظور از « گوسال خورد » و « شیر مرد » چیست ؟

72- در بیت « بگفت اندر این نامه حرفی است مبهم         که معنیش جز وقت پیر ندانی » منظور از «نامه » چیست ؟

73- مقصود از « خورشید علم » در عبارت زیر کیست ؟

 « در قبرستان ، آن سنگ سومی ، قبر خورشید علم است .»

74- مفهوم کنایی « نُه کرسی فلک را از زیر پای قزل ارسلان بکشند » چیست ؟

75-متن زیر را به دقت بخوانید و به سوال های آمده پاسخ دهید :

بار اول که پیرمرد را دیدم در کنگره ی نویسندگانی بود که خانه ی فرهنگ شوروی در تهران عَلَم کرده بود . دیگر شعرا کاری به کار او نداشتند . من هم که شاعر نبودم و توی جماعت بُر خورده بودم . به همین طریق بود که دست آخر با حقارت زندگی هامان اُخت شد . هم چون مروارید در دل صدف کج و کوله ای سال ها بسته ماند . در چشم او که خود چشم زمانه ی ما بود، آرامشی بود .

الف: منظور نویسنده از « پیرمرد » کیست ؟

ب: « عَلَم کرده بود» یعنی چه ؟

ج: « توی جماعت بُر خورده بودم » به چه معنی است ؟

د: نویسنده ی این متن کیست ؟

هـ : منظور نویسنده از جمله ی « هم چون مروارید در دل صدف کج و کوله ای سال ها بسته ماند. » چیست ؟

و: در خط آخر « چشم زمانه ی ما بود » چه مفهومی دارد ؟ 

بخش پنجم خود آزمایی 4نمره ( 20سوال)

76- مصراع « زمانه بیامد نبودش توان » یعنی چه ؟

77- منظور « گل هایی که در نسیم آزادی می شکفند » چیست ؟

78- مفهوم مصراع « بنای زندگی بر آب می دید » را بنویسید .

79- چرا علیرضا قزوه نام سفرنامه ی خود را « پرستو در قاف » گذاشته است ؟

80- در بیت زیر ، منظور از « مرغ اسیر» چیست ؟

ناله ی مرغ اسیر این همه بهر وطن است           مسلک مرغ گرفتار قفس هم چو من است

81- منظور از « لباس می پوشد تا خود را بپوشد چیست ؟ « لباس پوست دوم انسان نیست ، خانه ی اول اوست » چه مفهومی دارد ؟

82- شاعر رود سند را چگونه وصف می کند؟

83- مصراع « رانده ست جنون عشق از شهر به افسونم » یاد آور کدام داستان است ؟

84- مفهوم کنایی مصراع « با تمام دل خود می گویم و بند پوتین را محکم بستن » چیست ؟

85- « متصل گردان به دریاهای خویش » یعنی چه ؟

86- حرف « ک» در خُرجینک به چه معنی است ؟ دو نمونه دیگر ذکر کنید .

87- اصطلاح « به روی بزرگوار خود نیاورده » کنایه از چیست ؟

88- برای وارژه های « همّت و مسلک » دو هم خانواده بنویسید .

89- مجنون در جوار کعبه از خدا چه خواست ؟

90- معادل امروزی واژه های زیر را بنویسید .

فرو بریم :                بخواستم رفت :               قفا زدن :                در رویم :                  برنشین :             

91- در بیت « آمد آورد پیش خیر فراز / گفت گوهر به گوهر آمد باز » مقصود از گوهر اول و دوم چیست ؟

92- در درس « کلاس نقاشی » کشیدن چه قسمتی از اسب برای معلم  مشکل  بود ؟ او برای حل مشکل  خود ، چه چاره ای اندیشید ؟

93- جمله ی « آن طرفش را فراشان می دانند و چوب دستی های آنان » یعنی چه ؟

94- منظور هلن کلر از این جمله «در این راه بارها به عقب می لغزیدم ، کمی جلوتر می رفتم سپس امیدوار می شدم» چیست ؟

95- هدف سهراب از لشکرکشی به ایران چه بود ؟

بخش ششم  حفظ شعر 1نمره ( 5 سوال )

تذکر : « شعرهای حفظ کنیم کتاب را به خوبی یادبگیرید و از حفظ کنید .»

با کلمه  یا کلمه های مناسب جای خالی را پر کنید .

96-  فراش .................. ورق بیفشاند                          نقاش .................. چمن بیاراست .

97- در آن نوبت که بندد دست ........................... به پای سرو کوهی دام

گرم یادآوری یا نه ، من از ..........  نمی کاهم                    تو را من ...................... در راهم 

که می گیرند در شاخ تلاجن ............. رنگ سیاهی

98- بوی گل و بانگ مرغ برخاست                                 .........................................................

نالیدن 99-                                                                                                                                          گفتم غم تو دارم ، گفتا سرآید غمت                                                      .......................................................

......................................................................                       گفتا زخوب رویان این کار کمتر    آید بی حساب سعدی 

۱۰۰- تورا من چشم ................                                      ...................................